در این مطلب نخست با آواها , ریشه ها , پیوند ها , افعال , زمانها , اسم , صفت ,قید , ادات , ضمیر , جمله , عدد و آئین نگارش زبان ترکی آشنا می شویم. منابع و مراجع مورد استفاده کتاب های «معاصیر ادبی آذری دیلی» نوشته مرحوم دکتر محمدعلی زهتابی, «مبانی دستور زبان زبان ترکی آذربایجانی»نوشته مرحوم محمدعلی فرزانه و «تورکجه گرامری»نوشته مرحوم حسین بانقلو اوغلو می باشد.
------------------------------------------------------------------------------------------
زبان ترکی یکی از زبانهای گروه زبانهای آلتاییک (زنده) و از دسته زبانهای التصاقی است. در زبانهای التصاقی ریشه فعل به صورت ثابت باقی مانده و ضمایر و پسوندها برای منفی کردن، سوالی کردن و ... به آن وصل می شوند. بدین ترتیب در زبانهای التصاقی همواره می توان ریشه فعل را در حالات مختلف صرفی آن تشخیص داد. ولی در زبانهایی مثل فارسی هم پسوند و هم پیشوند به ریشه فعل اضافه شده و ریشه فعل کاملا دگرگون میشود و این خود بزرگترین ، مهمترین و علمی ترین دلیل برای این است که زبان ترکی با زبان های منطقه همچون فارسی هیچ نقطه ی اشتراکی نداشته و کاملا زبانهایی جدا از هم هستند.
اقوام ترک با 29 لهجه سخن می گویند که از اینان 22 لهجه دارای گرامر و ادبیات مستقل است.
زبان های ترکی عبارتند از: ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی، ترکی ترکمنی، ترکی قزاقی، ترکی قرقیزی، ترکی تاتاری، ترکی باشقیر، ترکی ازبکی، ترکی اویغوری، ترکی چوواشی، ترکی بالکار - قره چای، ترکی نوقایی، ترکی سالار، ترکی کریمان تاتار، ترکی خاساکی، ترکی ساخا (یاکوتی)، ترکی تووایی، ترکی قاراکالپاک، ترکی کومیک، ترکی آلتایی، ترکی گوگوازی، ترکی خراسانی، ترکی چولیم، ترکی دولقان، ترکی فیو قرقیز، ترکی شور، ترکی یوغور غربی، ترکی ارومی
------------------------------------------------------------------------------------------
زبانهای زنده دنیا را علاوه بر منشا برحسب ساختار نیز به 4 دسته عمده تقسیم نموده اند:
1- تك هجایی: مثل زبان چینی كه هر كلمه بیشتراز یك هجا نبوده و بر اساس موقعیت آن درجمله معانی متعددی می دهد.
۲- قالبی: مثل زبان عربی كه كلمات آن در قالب (ابواب و اوزان ) خاصی شكل می گیرد. (دربعضی ازتقسیم بندی ها این مورد جز زبانهای تحلیلی دسته بندی گردیده است )
۳- تحلیلی: مثل فارسی و زبانهای اروپایی كه در ساختن هر كلمه تازه، بن كلمه تماما زیر و رو می گردد.مثال: Go –went-gone كه شكل اصلی فعل درافعال گذشته قابل تشخیص نیست.
4- التصاقی: كه تركی از این گروه است و در ساختار آن كلمه همیشه دارای یك بن ثابت است و كلمات با افزودن پسوند به این بن ثابت ساخته میشود. مثال:بن فعلی" آل "و افعال " آلدیم، آلمیشام " و ...
------------------------------------------------------------------------------------------
ترکی زبان قانونمندی است. زبانهای آلتاییک جزو باقاعده ترین زبانهای دنیا هستند و بخصوص با قاعده بودن ترکی بیشتر در بین این زبانها جلوه می کند. در بین زبانهای آلتاییک ژاپنی فقط 2 فعل بی قاعده و زبانهای ترکی فقط 1 فعل بی قاعده (فعل بودن) دارد. زبانهایی مثل فارسی یا انگلیسی را در نظر بگیرید که انبوهی از افعال بی قاعده را دارا هستند.(مقایسه با زبان های فارسی و انگلیسی تنها به دلیل ملموس بودن و آشنا بودن خواننده با این زبان ها می باشد)
زبان ترکی در بین سایر زبانهای دنیا
در حال حاضر نزدیک به 30 زبان ترکی زنده در دنیا وجود دارد که می توان این زبانها را نه زبانی جداگانه بلکه لهجه هایی از زبان واحد ترکی محسوب نمود. زبانهای ترکی جزو شاخه آلتاییک زبانهای دنیا است و به همراه زبانهای مغولی و تونقوزی و ژاپنی و کره ای این شاخه را تشکیل می دهند. البته توجه شود که ربانهای مغولی و تونقوزی و ژاپنی و کره ای زبان ترکی محسوب نمی شوند، بلکه هم شاخه با این زبان هستند و گرامر این زبانها بسیار شبیه به هم می باشند. از نظر دانشمندان ریشه این زبانها یکی است بنابراین در یک شاخه طبقه بندی می شوند. البته از نظر لغت نیز لغات مشترکی هم بین این زبانها یافت می شود.
مکس مولر زبانشناس و شرق شناس معروف آلمانی درباره گرامر زبان ترکی چنین می گوید:
خواندن گرامر ترکی واقعا لذت بخش است... روش مبتکرانه ای است که در آن گونه های بی شمار گرامری به وجود آمده اند. منظم و باقاعده بودن آن باعث شده سیستم صرف کلمات و ترکیب در آن فراوان باشد و شفافیت و قابل فهم بودن کل ساختار آن به ذهن همه ی کسانی که احساسی دارند خطور می کند که قدرت ذهن بشر خود را در زبان نشان داده است.
------------------------------------------------------------------------------------------
حروف الفبا اشاراتی قراردادی برای نشان دادن صداها هستند. در زبان ترکی 32 حرف وجود دارد که تقریبا هر حرف آن بیانگر یک صدا و هر صدا بیانگر یک حرف می باشد، و هر حرف به همان صورتی که نوشته شده، خوانده می شود. در زبان ترکی 23 صامت و 9 مصوت وجود دارد.
ولی :
- در زبان فارسی برای یک صدا چند حرف وجود دارد. ۲ تا (ت، ط)، ۲ تا (هـ، ح)، ۲ تا (ق، غ)، ۲ تا (ء، ع)، ۳ تا (ث، س، ص) و ۴ تا (ز، ذ، ض، ظ). و این باعث سردرگمی یادگیرنده، و دشواری بیش از حد نوشتن میشود. البته باید توجه کنیم که در عربی این طور نیست، و این حروف وجود دارند ولی هر کدام با شدت و لحن خاصی ادا می شوند، مثلا ز، ذ، ض و ظ هیچ کدام صدای یکسانی در زبان عربی ندارند و تلفظ آنها با هم متفاوت است. ولی در فارسی حروف هایی که در داخل پرانتز ها بالا نوشته شده به یک صورت تلفظ می شوند و این خود اشکالی بزرگ محسوب می شود.
- در زبان انگلیسی بعضا چند حرف بیانگر یک صدا می باشد. مثل :
(ش = sh) (چ = ch) و ... و تلفظ هرحرف بستگی به حروف مجاور آن در کلمه دارد، مثل حرف t در کلمه picture که بدلیل مجاورت خاص باحرف u بصورت چ تلفظ میشود.
------------------------------------------------------------------------------------------
دئدیک کی بیزیم دیلده 23 سَسسیز حَرف واریمیزدی.
Dedik ki bizim dildə 23 səssiz hərf varımızdi
(گفتیم که در زبان ما 23 حرف بی صدا وجود دارد).
ب B - b
باجی Baci (خواهر) ، بیر Bir (یک) ، بئش Beş (عدد 5)
پ P - p
پیس Pis (بد) ، قاپاق Qapaq (در ظرف) ، پیشیک Pişik (گربه)
ت T - t
تبریز Təbriz ، تورک Türk ، توپراق Topraq (خاک)
ج C - c
اوجوز Ucuz (ارزان) ،آج Ac (گرسنه)، جیران Ceyran (آهو)
چ Ç - ç
آچار Açar (کلید) ، چوخ Çox (زیاد)
خ X - x
خان Xan ، آخشام Axşam (عصر)
د D - d
دیل Dil (زبان) ، دیش Diş (دندان) ، داغ Dağ (کوه)
ر R - r
بیر Bir (عدد یک)
ز Z - z
آز Az (کم) ، یاز Yaz (بنویس، بهار) ، آراز Araz
ژ J - j
اژدر Ajdər (اژدر) (حرف"ژ" اصلیت ترکی ندارد)
س S - s
سس Səs (صدا) ، سو Su (آب) ، ساباح Sabah (فردا)
ش Ş - ş
یاش Yaş (سن و سال، مرطوب) ، شور Şor (شور)
غ Ğ - ğ
باغ Bağ ، داغ Dağ ، آغ Ağ سفید
ف F - f
فیل Fil
ق Q - q
قورد Qurd (گرگ) ، قاشیق Qaşıq (قاشق) ، قارا Qara (سیاه)
ک K - k
کیشی Kişi (مرد) ، کیچیک Kiçik (کوچک)
گ G - g
گوروش Görüş (دیدار) ، گول Göl (استخر)
ل L - l
دیل Dil (زبان)
م M - m
سوموک Sümük (استخوان)
ن N - n
سن Sən (شما) ، اون On (عدد ده)
و V - v
وطن Vətən ، وور Vur (بزن)
ه H - h
هارا Hara (کجا)
ی Y - y
آی Ay (ماه) ، یالان Yalan (دروغ) ، یارا Yara (زخم)
------------------------------------------------------------------------------------------
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
